O‘zbekistonda ibodatxonalar va cherkovlar bo‘lishi to‘g‘rimi?

O‘zbekiston aholisining 80 foizdan ortig‘ini musulmonlar tashkil etishini hisobga olsak, mamlakatda masjid va cherkovlarning bo‘lishi bazi musulmonlar uchun yoqimsiz holat bo‘lishi mumkin. Ammo tanganing boshqa tomoniga qaraylik. O‘zbekistonda minglab buddist va nasroniylarni uchratish mumkin. Diniy bag‘rikenglikka ko‘ra, ular ham ibodat qilishga to‘liq haqli.

Albatta, bu fikrga qarshi chiqqanlar ham bor. Aytishingiz mumkin. “Bu mening mamlakatim bo’lsa, u Buddaga sig’inishni yoki cherkovga borishni xohlasa, o’z mamlakatiga borsin.” Aynan masala ham mana shu yerda. Bu yerda diniy erkinlik va bag‘rikenglik tushunchasi o‘z isbotini topgan, ya’ni bizning mamlakatlarda boshqa din vakillari uchun ibodatxonalar, cherkovlar quriladi, aholisining asosiy qismi musulmon bo‘lmagan mamlakatlarda esa musulmonlar uchun masjidlar qurilgan. Bu insonparvarlik tamoyillariga ham mos keladi.

Keling, bir necha musulmon % kam bo’lgan ikki davlat misolini ko’rib chiqaylik.

Birinchisi, Hindiston: Hindistonda hozirda 300 000 dan ortiq faol masjidlar mavjud. Aholining 14,2 foizi islom diniga e’tiqod qiladi.

Ikkinchisi Isroil: Isroilda 400 dan ortiq masjid bor. 2021 yil oxirida Isroilning musulmon aholisi mamlakat umumiy aholisining 18,1 foizini tashkil etib, 1,707 million kishini tashkil qildi.

Diniy erkinlik va bag’rikenglik to’g’risidagi xalqaro normalar.
Mamlakatda ozchilik diniy guruhlar uchun ibodatxonalar qurishni talab qiluvchi xalqaro qonunlar mavjud emas. Biroq, bir qancha xalqaro prinsiplar va konventsiyalar diniy erkinlik va tenglikni targ’ib qiladi, bu esa bunday joylarni qurishga bilvosita ta’sir qiladi.

Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi (UDHR): Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasining 18-moddasida har bir inson fikrlash, vijdon va e’tiqod erkinligi huquqiga ega ekanligi ta’kidlangan. Bunga oʻz dinini yoki eʼtiqodini oʻzgartirish erkinligi hamda oʻz dini yoki eʼtiqodiga yakka oʻzi yoki boshqalar bilan hamkorlikda ochiq yoki shaxsiy taʼlim berish, amal qilish, ibodat qilish va eʼtiqod qilish erkinligi kiradi.

Fuqarolik va siyosiy huquqlar to’g’risidagi xalqaro pakt (FHXP): MMSXPning 18-moddasi ham xuddi shunday din erkinligini, jumladan, o’z dini yoki e’tiqodiga sig’inish, e’tiqod qilish va o’rgatish erkinligini ta’minlaydi. huquqini himoya qiladi

Birlashgan Millatlar Tashkilotining Milliy yoki etnik, diniy va lingvistik ozchiliklarga mansub shaxslarning huquqlari to’g’risidagi deklaratsiyasi: Bu deklaratsiya ozchiliklarning huquqlarini, jumladan, o’z madaniyatidan foydalanish, o’z dinini amalga oshirish va o’z diniga amal qilish huquqlarini belgilaydi.

Xulosa qilib shuni ta’kidlash kerakki. E’tiqod va dinga o’zaro hurmat doimo saqlanib qolishi kerak. Bu “din erkinligi”ning asosiy tamoyillaridan biridir.