Falokat ortidagi adolatsizlik

Jinoyat ishlari bo‘yicha Dehqonobod sudi 1-1816-2501/12-sonli jinoyat ishi bo‘yicha sudlanuvchi Mamatqulov Cho‘yanni O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat Kodeksini 266-moddasi 2-qismi bilan 17.04.2025 yilda aybdor deb topib, 5 yil ozodlikdan mahrum etish jazosini tayinlab, jazoni manzil koloniyalarda o‘tashni belgilash haqida hukm chiqardi.

Jinoyat ishi dalillari dastlabki tergov organi tomonidan qalbakilashtirilgan, soxtalashtirilgan va Jinoyat protsessual Kodeksi qasddan buzib, sunʼiy ravishda yaratilgan.

Voqea quyidagicha bo‘lgan: – Mamatqulov Cho‘yan Oxmonovich 2024 yil 25 avgust kuni Toshkent shahriga qizi Oxmonova Yulduz Cho‘yan qizi bilan birga ketishda Qarshi-Yettitom 4R87 avtomobil yo‘lini Toshli MFY hududidan ketishida Kobalt rusumli 70 L 370 RA davlat raqamli avtomashinani boshqarib ketishda o‘zidan oldingi Kobalt rusumli 70 G 477 RA davlat raqamli avtomashinani 115-120 km/soat tezlikda quvib o‘tishda Neksiya-2 rusumli 70 L 615 PA davlat raqamli avtomashinani boshqarib borayotgan Obidov Asror qo‘shaloq (dvoynoy) quvib o‘tishga chiqqan, asfalt yo‘lni eni 9 (to‘qqiz) metr bir borish va bir kelish bo‘lgan yo‘l.

Mamatqulov Cho‘yan Kobalt rusumli avtomashinasi bilan oldindagi Kobalt rusumli avtomashinani quvib o‘tib o‘zini yo‘liga o‘tganida Neksiya-2 avtomashinasini asfalt yo‘lda o‘zini avtomashinasidan 3-4 metr o‘tganida ko‘rgan. Lekin yo‘lning qarama qarshi tomonida Qashqadaryo viloyat IIB YHTBga qarashli, ustida uzun migalkasi bo‘lgan Lasetti rusumli 884 davlat raqamli xizmat avtomashinasi ham kelayotgan bo‘lgan. Mamatqulov Cho‘yanning ko‘rsatmasi bo‘yicha Neksiya-2 rusumli 70 L 615 PA davlat raqamli avtomashina Mamatqulov Cho‘yanning Kobalt rusumli 70 L 370 RA davlat raqamli avtomashinasidan taxminan 30 metrlar chamasi uzoqlashib, o‘zini yo‘liga o‘tishda YPXni Lasetti rusumli xizmat avtomashinasini migalkasini 3600Sli radar deb o‘ylagan bo‘lishi mumkin va keskin tormoz bosishi va Neksiya-2 avtomashinasida tormoz AVS bo‘lmaganligi uchun asfalt ustida aylanib ketgan 1800Sga va Neksiya-2 avtomashinasini yo‘nalishi Qarshi-Yettitom yo‘nalishidan Yettitom-Qarshi yo‘nalishiga o‘zgarib, yo‘lni o‘ng tomon yoki Qarshi-Yettitom yo‘nalishi bo‘yicha obochinada sirpanib, sirpanish izi 3ta iz 12,30 metr, 14 metr va 15 metr bo‘lib, Neksiya-2 o‘ng tomoni bilan birinchi bo‘lib, o‘ng old krilosi va old o‘ng buferi bilan tushgan. Hodisa joyi fotosuratlarida Neksiya-2 rusumli 70 L 615 PA davlat raqamli avtomashinani lobovoyi va videoregistratorini birga tushgan surati mavjud emas.

Hodisa joyida obochinadan o‘ng tomoni bilan chuqurlikka tushgan Neksiya-2 avtomashinasi o‘ng tomoni bilan yumalab, haydovchi o‘ng eshik oldingi oynasidan tanasi, boshi bilan chiqishi oqibatida voqea joyida halok bo‘lgan.

Hodisa joyida Mamatqulov Cho‘yan va qizi Yu.Oxmonova birinchi tibbiy yordamni YPX xodimi bilan birga ko‘rsatgan. Mahrum A.Obidovni otasi A.Norovni suddagi ko‘rgazmasida o‘g‘li A.Obidov savdo bilan shug‘ullanishini, shu kuni o‘g‘li Samarqand

shahridan maktab mavsumi boshlanayotgani uchun kanselyariya tovarlarini skladdan olib kelgani ketayotgan bo‘lgan va shu kunni o‘zida Qarshi shahriga qaytib kelishi lozim bo‘lgan. Mamatqulov Cho‘yan Kobalt rusumli 70 L 370 RA davlat raqamli avtomashina va Neksiya-2 rusumli 70 L 615 PA davlat raqamli avtomashinalar to‘qnashmagan. Avtomashinalar to‘qnashmaganligi uchun hodisa joyida bo‘lgan YPX xodimi Mamatqulov Cho‘yan va qizini ko‘rsatmasi bo‘yicha ketaverishi mumkinligini aytgan.

Dastlabki tergov organi tomonidan Neksiya-2 rusumli 70 L 615 PA davlat raqamli avtomashinani videoregistratorini elektron fleshkasi 2024 yil 22 oktyabr kuni mutaxassis ishtirokisiz, xolislar bilan ko‘zdan kechirilgan va oradan 58 kun o‘tganda, bu haqda bayonnoma rasmiylashtirilgan. 22.10.2024 yilgi “Narsani ko‘zdan kechirish haqida” bayonnomada Neksiya-2 avtomashinasi videoregistratorini nomi, fleshkasini nomi va hajmi, ularning ranglari qayd qilinmagan. Videoregistratorni old va orqa kameralarida videoyozuv 1(bir) minut 20 sekundda to‘xtaganligi, qotib qolganligi qayd qilingan bo‘lib, lekin oldi va orqa kameralardan yozilgan videoyozuv 3 minutlik fayllardir. Videoyozuvlar 3 minutlik fayllarda soat 18:57:27 da tugagan. Soat 18:57:26 va soat 18:57:27da Neksiya-2 avtomashinasi asfalt yo‘l ustida Kobalt rusumli 70 L 370 RA davlat raqamli avtomashinani quvib o‘tib bo‘lgan va qarama-qarshi tomonda Lasetti rusumli oq rangli YPX xizmat avtomashinasi kelayotganligi ko‘rinadi.

Ko‘kdala tuman IIB katta tergovchisi Mirshoxid Baxtiyorov sudda bergan ko‘rgazmasida Neksiya-2 rusumli 70 L 615 PA davlat raqamli avtomashinani videoregistratorini avariya joyida yerdan olganligini aytib, yerni o‘zida rasmga olingan, lekin Neksiya-2 bilan tushgan joyda ko‘rsatilmagan, sanasi va vaqti yo‘q, xolislar bilan tasdiqlanmagan rasmdagi videoregistrator ichidan fleshkani olganligini. Fleshka 32 GB ekanligi, 32 GB fleshkani mutaxassis va xolislarsiz yakka o‘zi ko‘rganligini, ayblash uchun lozim bo‘lgan old va orqa kamerani 3 minutlik fayllarini olganligini, 32 GB elektron jism fleshka kuyib, yaroqsiz bo‘lib qolganligini, 32 GB fleshka yaroqsiz bo‘lganligi uchun videolarni telefoni xotirasidan 8 GB flesh xotiraga ko‘chirganini, bu fleshka videoregistratorni fleshkasi emasligini aytdi. Lekin tergovchi M.Baxtiyorov videoregistratorni fleshkasini ko‘zdan kechirish va boshqa 8 GB xotira qurilmaga videoyozuvlarni ko‘chirishda birorta ham tergov protsessual harakatini bajarmagan. Dastlabki tergov organi guruh tergovchisi N.Sulaymonov 25.10.2024 yilda “Sudga oid qo‘shimcha avtotexnik ekspertizasi tayinlash haqida” qaror yozib, Mamatqulov Cho‘yan tomonidan ekspert oldiga qo‘yilgan savollarni bermagan. Videoyozuvda tormoz ovozi bo‘lsada, tergovchi N.Sulaymonov fleshkani ko‘zdan kechirish bilan bog‘liq bayonnomalarda va ekspertizaga tormoz ovozini kiritmasdan, bu haqda savollar ham qo‘ymagan.

JIB Dehqonobod tuman sudiga tergovchi M.Baxtiyorov Neksiya-2 avtomashinasini videoregistratorini olib kelganida, videoregistrator ichidagi 8 GB flesh xotirani chiqarib ko‘rib, lekin 8 GB flesh xotira ichida qanday elektron maʼlumotlar borligini mutaxassis ishtirokida tekshirmasdan, dalil deb eʼtirof etdi.

Birinchi instansiya sudida sudya Shaxzod Baxtiyorov 8 GB flesh xotirada agarda bo‘lsa, videoyozuvlarni muhokama qilmadi.

Dastlabki tergov organi yoki jabrlanuvchi tomonidan Neksiya-2 rusumli 70 L 615 PA davlat raqamli avtomashinani yo‘lni obochinasiga va pastga tomon harakatlangan, soat 18:57:27 va soat 18:57:28 vaqtlardagi holati bo‘lib, lekin videoyozuvda Neksiya-2 rusumli 70 L 615 PA davlat raqamli avtomashina Kobalt rusumli 70 L 370 RA davlat raqamli avtomashinani quvib o‘tganida soat 18:57:26 va soat 18:57:27 bo‘lib, Neksiya-2 avtomashinasini asfalt yo‘lda turganligi aks etgan holda videoyozuv tugagan, tergov organi Mamatqulov Cho‘yanni ayblash maqsadida Neksiya-2 rusumli 70 L 615 PA davlat raqamli avtomashinani soat 18:57:23 va soat 18:57:24 vaqtdagi Kobalt rusumli 70 L 370 RA davlat raqamli avtomashinani qo‘shaloq quvib o‘tish vaqtida obochinaga chiqish holatini o‘zgartirib, vaqtni o‘zgartirib, videodan skrinshoot qilingan rasmni atrofidagi tasvir va obyektlarni yashirishgan.

Sudya Sh.Baxtiyorov hukmda 9-varaq oxiri va 10 varaq boshida, Neksiya -2 avtomashinasi yo‘lning obochina qismiga chiqib qolganligi, uning chap tomon g‘ildiraklari yo‘lning tosh-to‘proq qismida bo‘lib, chang ko‘tarilgani va Neksiya-2 avtomashinasi o‘z yo‘nalishida yo‘lning chap tomoniga (pastlikka) qarab harakatlanish holatida bo‘lganligini ko‘rish mumkin. Yaʼni videoregistrator to‘xtab (qotib) qolgan holati tahlil qilinganida, Neksiya avtomashinasi haydovchisi avtomashinani shu tarzda yana o‘ng tomonga burib, Mamatqulov Cho‘yan boshqaruvidagi “Kobalt rusumli 70 L 370 RA davlat raqamli belgili transport vositasidan ham quvib o‘tib, o‘z yo‘nalishiga o‘tib olganligi istisno qilinishi, bu imkonsiz bo‘lganligi, aynan shu tarzda chap tomon pastlikka tushib ketganligi ko‘rinadi”, deb yozgan.

Lekin videoyozuvda pastlikka o‘z yo‘nalishida tushib ketganligi holati mavjud emas. Soxtalashtirilgan vaqti soat 18:57:27 va 18:57:28 bo‘lgan Neksiya-2 avtomashinasini obochinadan chapga pastga tushish holati videoda yo‘qligi uchun ushbu skrinshoot fotosuratlar soxtalashtirilganligi yuzasidan sud fototexnik ekspertizasi o‘tkazish so‘ralganida Qashqadaryo viloyat sudi Jinoyat ishlari bo‘yicha sudlov Hayʼati apellyatsiya instansiyasi bu iltimosnomani rad qilib, sudlanuvchini huquqini buzdi.

 Dastlabki tergov organi, birinchi instansiya sudi ochiqchasiga JPK normalarini buzdi. Toshkent Axborot texnologiyalari universiteti Qarshi filiali tomonidan 32 GB flesh xotira yaroqsiz deb 26.02.2025 yilgi xulosasi bo‘lsada, Apellyatsiya instansiyasi Jinoyat ishini 2-jildi 113, 114-varaqlaridagi skrinshoot rasmlarni soxtalashtirilganligini aniqlashni rad qilib, yaroqsiz 32 GB flesh xotirani yana ekspertizaga yubordi.

 O‘zbekiston Prezidenti, Muhtaram Yurtboshimiz Sh.M.Mirziyoyev aytgan “Sudyani tilida haqiqat, ongida adolat, dilida poklik ustivor bo‘lishi kerak”, so‘zlaridagi tamoyillar Qashqadaryo sudlarida yo‘qolgan. Qashqadaryo sudyalari “buyurtmani bajaradigan” sudyalarga aylanishgan.

 Sudya Sh.Baxtiyorov ayblov xulosasini tasdiqlash va ayblov qukmni chiqarish Mamatqulov Cho‘yanni o‘zini zarariga va guvohlarni ko‘rgazmalarini o‘zgartirib, ko‘rgazmalarni soxtalashtirgan. Jumladan guvoh YPX xodimi Shaxboz Qo‘chqorov sudda “Neksiya-2 avtomashinasi 2ta Kobaltni qo‘vib o‘tib, o‘zini yo‘liga o‘tib, Mamatqulov Cho‘yanni Kobaltidan 15-20 metr o‘tganidan so‘ng tormoz bosganida aylanib ketib, oldi Qarshi qaragan holda o‘ngga o‘ng tomoni bilan tushib ketdi deb aytgan guvohlik

ko‘rgazmasini bergan bo‘lsada, sudya Sh.Baxtiyorov hukmni 5-varag‘ida: Neksiya-2 avtomashinasi ikkala avtomashinadan o‘tib bo‘lgandan so‘ng tormoz bosib, yo‘ldan chiqib ketgani, Mamatqulov Cho‘yanning boshqaruvidagi Kobalt avtomashina bilan Neksiya -2 avtomashina orasidagi masofa 15-20 metrlar bo‘lgani, Neksiya-2 avtomashinasi tormoz bosib, unga qarama-qarshi yo‘nalishda chap tomonga ketib qolgani”, deb soxtalashtirgan. Sh.Quchqorov qarama-qarshi yo‘nalishda chapga ketib qoldi, deb aytmadi. Neksiya-2 avtomashinasi o‘z yo‘liga o‘tganida Mamatqulov Cho‘yanni Kobaltidan 15-20 metr o‘tib tormoz bosganida 1800S aylanib ketib, oldi Qarshiga qarab o‘ng tomon obochinaga o‘ng tomoni bilan tushib ketganini aytgan edi. Uni bu ko‘rgazmasini Hodisa joyida olingan fotosuratlarda Neksiya-2ni oldi buferini o‘ng tomoni singanligi, o‘ng tomon oldingi krilosini pachoqlangani va Neksiya-2ni Qarshi shahri yo‘nalishiga qarab qolganligi sudyani Sh.Quchqorovni ko‘rgazmasini soxtalashtirganligini isbotlaydi.

Sudya hukmni 2-varag‘ida “…avtomashina chap tomoni bilan asfalt yo‘ldan taxminan 1,5 uzoqlikdagi chuqurlikka chap tomoni bilan tushgan holda, toyib ketgani, lekin dumalaganini ko‘rmagani”, deb soxtalashtirgan. Bu soxtalashtirishlar hodisa joyi fotosuratlarida ham isbotlanmaydi. Neksiya-2 ni chap tomon krilosi shikast yetmagan. Ekspert 20.03.2025 yilgi xulosasida Neksiya-2ni chap old g‘ildiragi va orqa o‘ng g‘ildiragi ustma-ust tushganligi uchun sirpanish izi uchtaligini bildirgan.